Tỷ phú Michael Bloomberg đã bày tỏ ý định tham gia cuộc tranh cử Tổng thống Mỹ 2020 và trước mắt chúng ta có thể đây là người có thể áp đảo đương kim Tổng thống Donald Trump. Áp đảo về mọi mặt, từ tài sản đến năng lực, uy tín, đạo đức và cả kinh nghiệm quản lý công quyền.
Bloomberg được xem là nhà chính trị có lập trường “trung dung”, không quá thiên về bên tả hay nghiêng về bên hữu, do đó có thể là nhân vật có thể đối phó với kẻ cực hữu như ông Trump. Phát biểu trên đài truyền hình hữu khuynh và thân Trump là Fox News, Thẩm phán Judy Sheindlin, nhân vật xử án nổi danh trong show truyền hình thực tế “Judge Judy” – khẳng định với người điều khiển chương trình Bill Maher rằng ông Bloomberg là người có thể “đoàn kết lại gia đình Mỹ đã rạn nứt.”
Chính vì lập trường này nên Bloomberg đã ngả nghiêng giữa hai đảng lớn của nước Mỹ. Đầu tiên ông theo đảng Dân Chủ nhưng năm 2001 đã bỏ đảng này để ứng cử Thị trưởng New York trong tư cách một đảng viên Cộng Hòa. Sau hai nhiệm kỳ thị trưởng, năm 2007 Bloomberg lại thể hiện dấu hiệu bất mãn với Cộng Hòa nên để tái ứng cử trong vai trò một ứng cử viên độc lập. Đến năm 2018, quá bất mãn với ông Trump, ông lại tái gia nhập đảng Dân Chủ và nay thì muốn ra chiến đấu chống lại ông Trump với tư cách là đảng viên đảng này.
Từng tuyên bố sẽ không ra tranh cử nhưng cuối cùng ông Bloomberg tỏ ý sẽ “hạ sơn” sau khi hồ nghi rằng không có bất kỳ ứng cử viên nào hiện nay của Đảng Dân chủ có thể đánh bại được ông Trump.
Phát ngôn viên của Bloomberg, ông Haward Wolfson, tuyên bố nói với tờ The New York Times rằng ông Trump là “một đe dọa chưa có tiền lệ với đất nước chúng ta”. Nhưng ông Wolfson cũng bày tỏ sự bất đồng với một số chủ trương chính sách của một số ứng viên Dân chủ khác như của Thượng nghị sĩ (TNS) Elizabeth Warren, kẻ chủ trương đánh thuế “siêu giàu” và TNS Bernie Sanders, một kẻ cực tả.
Nhân danh ông Bloombert, ông Wolfson tuyên bố: “Bây giờ chúng ta cần kết thúc công việc này (của ông Trump) và bảo đảm rằng ông Trump bị đánh bại. Nhưng Mike (ông Bloomberg) cũng ngày càng lo ngại các ứng viên hiện tại không phù hợp với công việc này. Nếu Mike tham gia chạy đua ông ấy sẽ là một lựa chọn mới cho đảng Dân Chủ, cân nhắc đến thành tích đáng chú ý của ông ấy khi quản trị thành phố lớn nhất nước Mỹ, xây dựng một công ty lớn mạnh, và giải quyết nhiều thách thức thuộc hàng khó khăn nhất của nước Mỹ với tư cách là một nhà từ thiện có ảnh hưởng sâu rộng”.
Hãy thử so sách ông Bloombert và ông Trump.
Tài sản, cung cách làm ăn
Ông Bloomerg là người giàu thứ 9 tại Mỹ và giàu thứ 14 trên thế giới với tài sản mới cập nhật vào đầu tháng này là 57.1 tỷ Mỹ kim, không chỉ áp đảo tài sản của ông Donald Trump mà còn lớn hơn tài sản của những tài phiệt truyền thông sừng sỏ khác như Rupert Murdoch, Ted Turner và Sumner Redstone cộng lại.
Trước đây ông Trump còn đắc cử là nhờ cơn bão những nhiễu loạn thông tin mà chúng ta gọi là tin giả “fake news”. Trong khi ông Bloomberg là người làm giàu bằng cuộc cách mạng thông tin để minh bạch hóa thị trường tài chính, là giám đốc sáng lập và sở hữu 88% Bloomberg L.P., một công ty truyền thông về tin tức tài chính và dịch vụ thông tin, hiện là ông trùm truyền thông giàu có nhất thế giới.
Bloomberg người làm ăn minh bạch, đóng thuế rõ ràng, đứng vào hàng ngữ những tài phiệt từ thiện, cam kết sẽ hiến tặng hơn một nữa gia sản của mình.
Còn ông Trump thì sao? Chúng ta chỉ thấy những thông tin mù mờ, vàng thau lẫn lộn
Trước khi nhậm chức tống thống thì Trump là chủ tịch kiêm giám đốc điều hành của Trump Organization có trụ sở tại New York. Công ty này đầu tư bất động sản và các dịch vụ giải trí với hàng loạt khu nghỉ mát, casino, khách sạn, sân golf ở nhiều nơi trên thế giới. Bên cạnh việc kinh doanh, Trump cũng là một nhân vật của giới showbiz, tham gia sản xuất nhiều chương trình giải trí, trong đó có chương trình The Apprentice đã được chiếu tại Úc và thường xuyên trở thành mục tiêu của báo chí khi cặp kè, kết hôn rồi ly dị với nhiều người mẫu xinh đẹp. Năm 1996 Trump mua lại quyền tổ chức cuộc thi Hoa hậu Hoàn vũ (Miss Universe Organization), một trong những cuộc thi sắc đẹp quốc tế lớn nhất thế giới tổ chức hàng năm.
Những mối kinh doanh này biến ông ta thành tỷ phú nhưng nhưng cụ thể có bao nhiêu tỷ thì chẳng ai rõ vì ông ta nấp sau các kẻ hở pháp luật và đội ngũ luật sư giảo hoạt để giấu kín hồ sơ thuế.
Đầu năm 2015 tạp chí Forbes cho biết tài sản của Trump vào khoảng 4.1 tỷ Mỹ kim. Đến ngày 16.6.2015 khi tuyên bố sẽ ra ứng cử tổng thống, Trump khoe khoang là tài sản của mình trên 10 tỷ Mỹ kim. Tuy nhiên chỉ mấy tuần sau, ngày 22.7.2015, Ủy hội Bầu cử Liên bang (Federal Election Commission) công bố hồ sơ ứng cứ của Trump, trong đó khoản kê khai sản dày đến 92 trang, liệt kê hàng trăm khoảng đầu tư và tài sản, liệt kê thu nhập từ tiền bản quyền, tiền cho thuê nhà và văn phòng, tiền thù lao khi nói chuyện v.v… Tất cả tính ra thì tài sản của Trump “chỉ là” 1.4 tỷ trong tài sản và trong đó có $265 triệu là nợ, do đó chỉ có trên $1.1 tỷ mà thôi. Thế là Trump… im luôn, dẫu khỏang cách giữa 1.1 tỷ với 10 tỷ là con số lớn!
Khác với Trump vốn là con triệu phú, Bloomberg xuất thân từ thành phần trung lưu, cha chỉ là một nhân viên kế toán ở Boston, làm việc cho một hãng sữa tuy nhiên ông đã vươn lên và hiện trở thành linh hồn của Wall Street, trung tâm tài chính của nước Mỹ.
Vừa đi học, vừa đi làm thêm trong bãi giữ xe, năm 1964, lúc 22 tuổi, Bloomberg tốt nghiệp kỹ sư điện tại Đại học Hopkins. Hai năm sau ông tiếp tục lấy bằng MBA tại Harvard, bắt đầu làm việc tại ngân hàng đầu tư Salomon Brothers New York năm 1966. Dần dà Bloombert trở thành một ngôi sau trên thị trường tài chính và năm 1979 trở thành người lãnh đạo bộ phận điện toán non trẻ của công ty.
Tuy nhiên 3 năm sau, năm 1981, ở độ tuổi 39, Bloomberg bị Salomon cho nghỉ việc khi ngân hàng này sáp nhập với công ty thương mại Phibro Corporation, được bồi thường 10 triệu Mỹ kim sau 15 năm cống hiến.
Bloomberg đã sử dụng số tiền này để xây dựng công ty riêng của mình bằng việc kết hợp những năng lực tài chính và kinh nghiệm trong ngành điện toán đã học được tại Salomon để cải thiện hiệu suất và sự minh bạch trên thị trường tài chính cho cả người mua lẫn người bán. Cùng với Charles Zegar, Thomas Secunda và Duncan MacMillan, thành lập công ty “Giải pháp Thị trường Sáng tạo” (Innovative Market Solution: IMS), chuyên cung cấp thông tin, số liệu cho các nhà đầu tư chứng khoán với hệ thống nhu liệu giao dịch cổ phiếu trực tuyến và truy cập vào một kho dữ liệu thị trường luôn luôn cập nhật.
Với dịch vụ này, Bloomberg tạo nên một cuộc cách mạng tại Thị trường chứng khoán Wall Street và rất thành công, trong đó ngân hàng đầu tư Merrill Lynch là khách hàng đầu tiên khi đặt hàng 22 chương trình MarketMaster. Họ còn chi 30 triệu USD để mua 30% cổ phần trong Innovative Market Systems.
Đến năm 1986, Bloomberg đổi tên công ty sang tên mình là Bloomberg L.P và năm 1993 ra mắt Bloomberg Terminal – chuyên cung cấp các công cụ nhu liệu tài chính và giải pháp công ty như phân tích và nền tảng vốn, dịch vụ dữ liệu và tin tức cho các công ty tài chính khác.
Bloomberg Terminal – hiện có 325,000 khách hàng, tăng gấp đôi từ 160,000 vào năm 2001. Chi phí thuê bao một năm là 24,000 Mỹ kim, doanh thu của Bloomberg L.P. trong năm 2018 đã vượt quá 10 tỷ USD.
Năm 2001, sau vụ khủng bố 11.9, Bloomberg đã ứng cử thị trưởng thành phố New York, kế nhiệm Rudolph Giuliani, hiện là luật sư riêng của Trump, cũng đang bị dính vào vụ tai tiếng Ukrain. Bloomberg đã thay đổi đời sống của thành phố New York trong suốt ba nhiệm kỳ, từ đầu năm 2002 – đến cuối năm 2013, làm giảm tỷ lệ tội phạm, tăng tỷ lệ học sinh tốt nghiệp tại các học đường, tăng thu nhập của thành phố.
Trong 12 năm làm Thị trưởng New York ông tự nguyện chỉ nhận mức lương tượng trưng là 1 Mỹ kim một năm và không sử dụng dinh thị trưởng, chỉ ở nhà riêng và thường xuyên dùng tàu điện ngầm để đi làm.
Những vấn đề làm ăn, thu nhập như thế được thể hiện rõ ràng qua hồ sơ thuế và trong khía cạnh này thì chuyện gia tài, chuyện kinh doanh của ông Trump vẫn là một ẩn số mù mờ đằng sau ánh đèn màu lấp lánh của các cuộc thi hoa hậu.
Mới mấy tuần trước, ngày 7.10.2019 Tòa án Liên bang tại New York đã ra lệnh ông Trump phải nộp kê khai thuế thu nhập cá nhân và thu nhập công ty của mình cho biện lý cuộc New York, khẳng định tổng thống cũng không được miễn trừ khỏi các cuộc điều tra hình sự.
Đó là hồ sơ thuế từ năm 2011 đến 2018, kéo dài suốt tám năm.
Các nhân viên điều tra của Biện lý muốn làm sáng tỏ khoản tiền đã trả cho hai người phụ nữ theo lời khai của Michael Cohen, viên luật sư của ông Trump hiện đang ngồi tù với bản án ba năm vì phạm luật bầu cử. Cohen đã khai rằng ông đã thay mặt ông Trump để trả tiền ‘bịt miệng’ cho hai phụ nữ từng có quan hệ mua bán xác thịt với ông Trump, tài tử đóng phim sex Stormy Daniels và cựu người mẫu Playboy Karen McDougal.
Công tố viên hạt uận Manhattan Cyrus Vance Jr muốn xem xét liệu cơ quan tổ chức chiến dịch bầu cử cho ông Trump có vi phạm luật bầu cử hay không khi hoàn tiền cho ông Cohen.
Ông Trump vẫn chối đây chối đẩy có quan hệ với các phụ nữ này và các nhân viên điều tra muốn làm sáng tỏ lời khai trên bằng cách điều tra hồ sơ thuế của ông ta và các khoản chi của Ủy ban vận động tranh cử.
Theo luật thì bất kỳ khoản thanh toán nào được thực hiện với mục đích tác động đến cuộc bỏ phiếu phải được báo cáo. Tuy nhiên Ủy ban bầu cử liên bang đã không tìm thấy chúng từ nào về về khoản tiền được trả cho bà Daniels và bà McDougal theo lời khai của ông Cohen. Câu hỏi đặt ra là liệu các khoản thanh toán này là để bảo vệ danh tiếng cá nhân ông Trump hay bảo vệ hình ảnh của ông với tư cách là ứng cử viên tổng thống.
Ông Cohen đã nhận tội vi phạm luật bầu cử trong chiến dịch tranh cử tổng thống Mỹ năm 2016, liên quan đến việc xử lý số tiền bịt miệng này, và hiện đang thụ án ba năm tù.
Luật sư của ông Trump cãi rằng tổng thống phải được hưởng quyền miễn trừ toàn diện trước các cuộc điều tra giữa lúc đang tại nhiệm. Công tố viên thì cho rằng toàn bộ các tổng thống Mỹ từ thời Jimmy Carter trở đi đều tự nguyện công khai tờ hồ sơ thuế của mình trước hoặc khi nhậm chức, tại sao ông Trump phải giấu? Cuối cùng Thẩm phán Victor Marrero đồng ý với các công tố viên. Trong phán quyết dài 75 viên thẩm phán này gọi lập luận của ông Turmp đòi hỏi trên là “không phù hợp với cấu trúc chính phủ và các giá trị hiến pháp”, và rằng tòa sẽ không cho phép “tổng thống áp dụng quyền miễn trừ tuyệt đối và vô hạn”.
Tuy nhiên ngay sau đó luật sư của ông Trump đã nộp đơn kháng cáo, trong khi chờ Tòa án phúc thẩm vòng 2 xét xử, ông Trump tạm có quyền tiếp tục giữ hồ sơ thuế của minh như là một bí mật bất khả xâm phạm.
Hồ sơ thuế nói lên khả năng kiếm tiền một cách minh bạch. Một người kiếm tiền nhiều thì đóng thuế nhiều và tùy tâm, có thể làm từ thiện. Trên khía cạnh này ông Bloomberg khác ông Trump như thế nào?
Từ thiện
Làm từ thiện thì chúng ta có thể làm nhiều hay làm ít, tùy sức hay tùy lòng của mình. Ông Trump thì tệ hơn khi bị cáo buộc là thủ lợi từ việc từ thiện!
Một tháng sau phán quyết về thuế má nói trên, Trump lại bị một vố khác về hồ sơ từ thiện, Ngày 7.11.2019 Tòa Thượng thẩm New York ra lệnh buộc Trump phải đóng số tiền phạt 2 triệu Mỹ kim vì sử dụng tiền trong quỹ từ thiện Trump Foundation để phục vụ chiến dịch vận động tranh cử năm 2016.
Quỹ này có tên đầy đủ là Donald J. Trump Foundation được ông Trump sáng lập năm 1988 với mục đích để sử dụng lợi nhuận từ cuốn sách “Trump: The Art of the Deal” để dùng vào cho các hoạt động từ thiện. Đế năm 2008 thì sách bán chẳng ai mua nên ông Trump ngưng tài và quỹ này quay sang đi xin tiền để làm từ thiện và tính cho đến khi khai tử vào năm ngoái, Trump Foundation đã quyên góp hơn 19 triệu Mỹ kim,
Tháng 6 năm 2018, nguyên Tổng biện lý New York (Solicitor General) Barbara Underwood đã đưa tổ chức trên ra tòa, cáo buộc là lập ra quỹ từ thiện Trump Foundation để lạm dụng quy chế miễn thuế của nó nhằm phục vụ lợi ích kinh doanh và chính trị của ông Trump, trong đó số tiền mà quỹ chi ra để quảng cáo cho Trump trong cuộc bầu cử là 2.8 triệu Mỹ kim.
Theo phán quyết công bố tuần qua thì “quỹ từ thiện” này đã dùng số tiền quỹ miễn thuế để mua các kỷ vật thể thao, rượu champagne và tranh chân dung cho cá nhân Trump, rồi vung tiền quỹ này để quảng báo cho ông Trump trong mùa tranh cử năm 2016, tuy nhiên tòa chỉ ra lệnh buộc ông Trump phải trả lại 2 triệu Mỹ kim tiền quảng cáo chính trị,
Trong phán quyết này Thẩm phán Salianne Scarpulla ra lệnh ông Trump phải nộp số tiền phạt 2 triệu Mỹ kim và tịch thu 1.7 triệu Mỹ kim còn lại của quỹ để phân chia cho 8 tổ chức từ thiện khác. Tòa cũng cấm ba người con của ông Trump là Donald Jr., Eric và Ivanka tham gia bất cứ tổ chức từ thiện và phi lợi nhuận nào, sau hành vi lạm dụng quy chế miễn thuề của Turmp Foundation!
Trước phán quyến nhục nhã này ông Trump cãi ràng nữ tòa đã cố tình mô tả sai vụ dàn xếp nhằm mục đích chính trị. Ông khẳng định Trump Foundation là một tổ chức phúc thiện hiệu quả và chỉ có “vài sai phạm nhỏ về kỹ thuật”.
Xem ra thì ông Trump là người rất keo kiệt trong lĩnh vực từ thiện nhưng lại rất hào phóng trong việc chi tiêu cho riêng mình. Còn ông Bloombert là người cực kỳ “keo kiệt” với chính mình nhưng lại cực kỳ hào phóng với cuộc đời. Ông Bloomberg là tỷ phú thuộc nhóm The Giving Pledge, những người cam kết là sẽ hiến tặng ít nhất một nửa tài sản cho mục đích phước thiện. Tính đến nay Bloomberg đã hiến tặng đến 8.2 tỷ Mỹ kim thông qua cơ quan từ thiện Bloomberg Philanthropies trong năm lĩnh vực: môi sinh, y tế, cải tổ chính quyền, nghệ thuật và giáo dục, trong đó có số tiền 1.8 tỷ Mỹ um đã tặng cho qũy sinh viên của Đại học Johns Hopkins vào tháng 11 năm ngoái, là số tiền hiến tặng lớn nhất trong lĩnh vực giáo dục.
Tờ New York Post từng tiết lộ rằng trong hơn 10 năm ông Bloomberg chỉ sở hữu hai đôi giày văn phòng màu đen. Một đôi giày ông đã dùng trước khi nhậm chức Thị trưởng. Quần áo cũng vậy, ông cũng sẽ chỉ sắm khi thật sự có nhu cầu: “Tôi muốn dành dụm tiền cho những thứ khác xứng đáng hơn thay vì tiêu xài hoang phí cho những thứ chưa cần thiết”.
Trong một buổi nói chuyện với sinh viên tại trường Dartmouth College, tiểu bang New Hampshire, Bloomberg đã chia sẻ về tầm quan trọng của công việc thiện nguyện. “Từ thiện có thể là chiếc chìa khoá để kết nối những tấm lòng và kết nối những điều mà chúng ta không thể ngờ tới. Chắc chắn đó là những điều hết sức có lợi và có ý nghĩa”.
So ra thì ông Bloombert hơn ông Trump về mọi mặt tuy nhiên trước tiên ông phải chiến đấu chống lại 17 ứng cử viên khác của Dân Chủ và con đường trước mặt cũng đầy chông gai, không chỉ có hoa hồng. Đó sẽ là đề tài chúng ta bàn trong dịp khác.
Phạm Đức Đồng Hùng